We zien het eigenlijk niet zo vaak, maar zonnepanelen op historische gebouwen en monumenten kunnen wel degelijke een belangrijke bijdrage leveren aan het verduurzamen van onze samenleving. Een grote angst is dat het plaatsen van zonnepanelen zorgt voor verlies van het historische karakter. En juist daarom is het niet een eenvoudig proces. Weet waar je aan begint, want het kan best complex en iets van de lange adem zijn.
Hoe het proces precies werkt en welke partijen een rol spelen? Dat leggen we uit in het volgende artikel. We geven je daarnaast enkele voorbeelden van historische gebouwen die reeds zonnepanelen hebben.
Twee belangrijke factoren waar op gelet wordt
Esthetiek; opgaan in de architectuur
Ten eerste moet er worden gekeken naar de esthetische aspecten van het gebouw. Zonnepanelen kunnen namelijk afbreuk doen aan het uiterlijk van een gebouw. Hierbij moet niet alleen worden gekeken naar de kleur van de panelen, maar ook naar de afmetingen van zonnepanelen en de vorm. Het is belangrijk dat de panelen zoveel mogelijk opgaan in de architectuur van het gebouw, om het historische karakter te behouden.
Bouwkundige staat van het gebouw
Een tweede belangrijk aspect is de bouwkundige staat van het gebouw. De panelen moeten op een veilige en verantwoorde manier worden bevestigd, zonder dat dit schade toebrengt aan de constructie van het gebouw. Daarnaast moeten de panelen voldoen aan de geldende bouw- en veiligheidsvoorschriften. Maar dat is natuurlijk een vanzelfsprekendheid.
Overheid (RCE) bemoeilijkt het plaatsen door o.a. gebrek aan richtlijnen
Op het moment van schrijven (2023) wordt het plaatsen van zonnepanelen op historische gebouwen en monumenten nog altijd bemoeilijkt door de Nederlandse overheidsregels. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is verantwoordelijk voor het toezicht op de beschermde status van historische gebouwen en monumenten in Nederland. Bij het plaatsen van zonnepanelen op deze gebouwen moet er dan ook rekening worden gehouden met de richtlijnen van de RCE.
Op dit moment zijn er nog geen specifieke richtlijnen voor het plaatsen van zonnepanelen op historische gebouwen en monumenten. Wel heeft de RCE aangegeven dat zij de verduurzaming van historische gebouwen en monumenten belangrijk vinden en dat zij daarom bereid zijn om samen te werken met eigenaren en architecten om op een verantwoorde manier zonnepanelen te plaatsen. Het is wel van belang dat er eerst een zorgvuldig onderzoek wordt uitgevoerd om te bepalen of het plaatsen van zonnepanelen haalbaar is en welke impact dit heeft op het gebouw.
Andere partijen die een rol spelen in het proces.
Naast de RCE krijg je in het proces ook te maken met onder andere de gemeente en de welstandscommissie.
Gemeente
De gemeente is verantwoordelijk voor het verlenen van de vergunning voor het plaatsen van zonnepanelen. Bij het verlenen van de vergunning wordt gekeken naar de impact op de omgeving en de ruimtelijke kwaliteit van het gebouw.
Welstandscommissie
De welstandscommissie heeft als taak om de esthetische kwaliteit van het gebouw te waarborgen en te beoordelen of de zonnepanelen passen binnen het historische karakter van het gebouw. Dit is een extra aanvulling op het RCE.
Voorbeelden van historische gebouwen / monumenten met zonnepanelen
Museum Hermitage
Als eerste museum in een rijksmonument heeft de Hermitage zonnepanelen gekregen. De 316 panelen zijn goed voor zo’n 7 procent van het stroomverbruik. Het grootste deel van de zonnepanelen ligt op de ‘verzonken’ platjes die schuilgaan achter de schuine daken rond de beeldbepalende binnentuin van het museum. Bijkomend voordeel was hier dat het ging om bitumendaken uit 2009.
DRU Industriepark
Op het dak van de DRU industriepark liggen ook zonnepanelen. Omdat deze op een industrieel erfgoed geplaatst zijn, zijn de panelen zo goed mogelijk geïntegreerd om te voorkomen dat het een ‘legpuzzel’ zou worden.
Rijksmonument Jan de Jonghuis in Schaijk
Begin Maart 2023, heeft de gemeente Maashorst heeft ingestemd met een restauratie van het rijksmonument ‘Jan de jonghuis’ aan de Rijksweg in Schaijk. Er worden zonnepanelen gelegd op het lichtdrukhuis.
Toekomst van zonnepanelen op monumenten & historische gebouwen
In de toekomst worden er waarschijnlijk meer richtlijnen en regelgeving opgesteld voor het plaatsen van zonnepanelen op historische gebouwen en monumenten. De RCE werkt momenteel aan een visie op verduurzaming van erfgoed, waarin ook de plaatsing van zonnepanelen wordt meegenomen. Ook wordt er op Europees niveau gewerkt aan regelgeving voor het verduurzamen van historische gebouwen.
In conclusie zijn er mogelijkheden voor het plaatsen van zonnepanelen op historische gebouwen en monumenten, maar dit is een complex proces dat rekening houdt met veel verschillende factoren.